Sunucu sistemlerinde merkezi işlem birimi (CPU), tüm işlemlerin yürütüldüğü temel yönetim merkezidir. Yüksek kapasiteli bir işlemci, çoklu görevlerin eş zamanlı ve hızlı biçimde yerine getirilmesini sağlarken, aynı anda birden fazla istemciye yüksek kesintisizlik oranıyla hizmet sunulmasına olanak tanır. Özellikle sanallaştırma platformları, veritabanı optimizasyonları, trafik yönlendirme sistemleri ve yüksek işlem gücü gerektiren uygulamalar açısından sistemin genel verimi CPU’ya bağlıdır.
Sunucu işlemcileri, gelen veri taleplerini işlemek, karmaşık veritabanı komutlarını çalıştırmak ve sistem kaynaklarını organize bir şekilde yönetmek üzere görev alır. Çok çekirdekli ve iş parçacıklı mimarileri ile aynı anda binlerce görevi yerine getirebilirler. Bu yapıların gecikme süreleri, tepki hızları ve genel iş yükü üzerindeki doğrudan etkisi, sistem performansını şekillendirir.
Buna ek olarak, sunucu işlemcileri sistem kararlılığı açısından da önemli görevler üstlenir. ECC RAM uyumlu belleklerle çalışarak kritik veri kayıplarının önüne geçer. Düşük güç tüketen yapılarıyla hem enerji verimliliğini artırır hem de soğutma gereksinimlerini düşürür. Gelişmiş bellek protokollerine ve G/Ç arabirimlerine uyum sağlamaları, gelecek nesil uygulamalar için vazgeçilmez hale getirir.
AMD EPYC Nedir?
AMD EPYC, AMD tarafından geliştirilen sunucu sınıfı işlemci ailesidir ve Zen mimarisi üzerine inşa edilmiştir. Masaüstü Ryzen işlemcilerle aynı çekirdek yapısını temel alsa da, veri merkezi ve kurumsal ortamlar için optimize edilmiş özel özellikler sunar. EPYC işlemciler, daha yüksek çekirdek sayıları, geniş PCIe hattı desteği ve gelişmiş bellek kapasitesi ile öne çıkar.
EPYC Mimarisi ve Teknik Özellikleri
AMD EPYC işlemciler, chiplet mimarisiyle üretilir; bu sayede büyük tekil yongalar yerine çok sayıda küçük çekirdek birimi, merkezi bir G/Ç yongasıyla entegre edilerek hem üretim verimliliği hem de esnek sistem mimarisi elde edilir. EPYC ailesi, başlangıçtan itibaren 8 kanal bellek desteği sunarken, Genoa ile bu sayı 12 kanal DDR5‘e kadar çıkarılmış ve aynı zamanda PCIe 5.0 ile 128 hattın tamamı kullanılabilir hale getirilmiştir.
Özellikle Milan-X gibi modeller, büyük L3 önbellek kapasiteleriyle tekrar eden işlem senaryolarında ciddi performans artışı sağlar. Donanım düzeyinde sanal makine izolasyonu sağlayan SEV gibi güvenlik teknolojileri ise, veri merkezi güvenliği açısından EPYC’i öne çıkarır. Bazı modeller yalnızca tek soketli sistemlerle uyumlu olacak şekilde tasarlanmış olsa da, pek çok EPYC modeli çift soketli sistemlerde tüm kaynakları tam kapasiteyle kullanabilir.
Intel Xeon vs AMD EPYC
Sunucu pazarında işlemci tercihi yapılırken, en çok karşılaştırılan iki seçenek Intel Xeon ve AMD EPYC işlemcileridir. Her iki seri de yüksek verimlilik vadederken, teknik mimari farklılıkları seçim sürecini etkileyen temel unsurlardır. Bu yazıda, iki işlemci ailesini; çekirdek sayısı, IPC performansı, termal tasarım gücü (TDP), bellek kanalı desteği ve PCIe hattı açısından inceliyoruz.
Çekirdek Sayısı ve İş Parçacığı
AMD EPYC işlemciler, özellikle son nesillerde çekirdek sayısı açısından belirgin bir üstünlüğe sahip. Örneğin:
- İlk Nesil: EPYC Naples (7001 serisi) en fazla 32 çekirdek sunarken, rakip Intel Xeon Scalable en fazla 28 çekirdeğe sahiptir.
- İkinci Nesil: EPYC Rome (7002 serisi) çekirdek sayısını 64’e çıkarırken, Intel’in aynı döneme yakın piyasaya sürdüğü Xeon Cascade Lake Refresh ve Cooper Lake işlemcileri belirli modellerde 28-56 çekirdek aralığında kalmıştır.
- Üçüncü Nesil: EPYC Milan (7003 serisi) 64 çekirdek ile devam etmiştir. Intel ise 2021’de çıkan 3. Nesil Xeon Scalable Ice Lake işlemcilerinde en fazla 40 çekirdeğe ulaşmıştır.
- Dördüncü Nesil: EPYC Genoa (9004 serisi) ile AMD çekirdek sayısını 96’ya yükseltmiştir. Hatta özel versiyon Zen 4c (Bergamo) ile 128 çekirdeğe ulaşıyor. Intel tarafında 2023’te çıkan Sapphire Rapids tabanlı 4. Nesil Xeon Scalable işlemciler en fazla 60 çekirdek sunabilmektedir.
IPC (Talimat Başına İşlem) ve Tek Çekirdek Performansı
İşlemci performansını belirleyen temel faktörlerden biri de IPC yani talimat başına işlem yeteneğidir. Uzun yıllar boyunca Intel, IPC ve tek çekirdek performansında liderliği elinde tutarken, AMD Zen 2 ve Zen 3 mimarileriyle bu farkı önemli ölçüde kapatmıştır. Zen 4 tabanlı EPYC Genoa işlemciler, artırılmış saat hızları ve mimari geliştirmeler sayesinde tek çekirdek performansında rekabetçi seviyeye ulaşmıştır.
Bellek Bant Genişliği ve Kapasitesi
Sunucu uygulamalarında yalnızca işlem gücü değil, bellek erişim hızı da performansı doğrudan etkileyen bir başka unsurdur. AMD EPYC işlemciler, ilk günden itibaren geniş bellek kanalı desteğiyle dikkat çekmiştir. Naples, Rome ve Milan nesillerinde 8 kanal bellek desteği sunulurken, Intel’in bu düzeye ulaşması 2021 yılında çıkan Ice Lake serisine kadar mümkün olmamıştır.
AMD, Genoa ile birlikte 12 kanal DDR5 bellek desteği sunarak bu alanda da fark yaratmıştır. Geniş bellek kanalı, bellekten gelen verilerin işlemciye daha hızlı ulaşmasını sağlar ve özellikle büyük veri işleme, veritabanı yönetimi ve bilimsel hesaplamalarda önemli
Intel® Xeon®’dan AMD EPYC İşlemcilere Geçmek İçin 5 Neden
Yüksek Frekanslı İşleme
Yüksek frekanslı işlemciler, veri akış hızını artırarak sanal makinelerin genel verimliliğini artırır. Frekans yükseldikçe, veri işleme süreleri kısalır ve çoklu görevler daha hızlı koordine edilebilir. Bu, özellikle yapay zeka tabanlı sistemlerde GPU entegrasyonu ile birlikte ciddi kazanımlar sağlar.
AMD EPYC 9575F işlemciler, Intel Xeon Platinum 8592+ modeline kıyasla %28 daha yüksek frekans sunarak, yüksek performanslı görevlerde CPU-GPU etkileşimini üst seviyeye taşır.
GPU Barındırma Performansında %50’ye Varan Artış
Yeni nesil AMD EPYC işlemciler, GPU kümeleriyle çalışan uygulamalarda önemli kazançlar sağlar. Daha hızlı çekirdek etkinleştirme, gelişmiş bellek yönetimi ve yüksek hızlı veri iletimi ile sistem genelinde ortalama %50’ye varan performans artışı gözlemlenmiştir. Grok-1 çıkarımı %52, çekirdek açılış süresi %30 ve bellek kopyalama %138 oranında gelişmiştir.
Geniş RAM Desteğiyle Bellek Optimizasyonu
12 DDR5 kanalına sahip olan 5. Nesil EPYC işlemciler, her sokette 6 TB’a kadar bellek desteği sağlar. Bu geniş kapasite, büyük model ve veri setlerinin doğrudan RAM üzerinde saklanmasını mümkün kılar, böylece disk erişim süresi ortadan kaldırılır ve veri işlem süreci hızlanır.
%20’ye Varan GPU Verimliliği
Yoğun yapay zeka iş yüklerinde EPYC 9575F işlemcilerle yapılandırılmış sistemler, GPU performansında rakip Xeon yapılandırmalarına kıyasla %20’ye kadar daha iyi sonuçlar verir. Özellikle Stable Diffusion XL v2 ve Llama 3.1-70B gibi FP8 tabanlı senaryolarda bu fark açıkça ortaya konmuştur.
AMD EPYC Tabanlı Sunucu Kurulumu:
AMD EPYC işlemciler, sunucu altyapıları için tasarlanmış olup kurulum süreçleri masaüstü sistemlerle kıyaslandığında daha profesyonel ekipman gerektirir. Ryzen işlemcilerdeki tak-çalıştır yöntemi EPYC sistemlerde geçerli değildir.
Kurulumun ilk adımı SP3 veya SP5 soket uyumlu sunucu anakartıdır. ECC destekli Registered veya Load-Reduced DIMM modüllerle çalışan bu anakartlar, genellikle Supermicro, Tyan veya ASUS gibi markalar tarafından sağlanır. İşlemcinin 200–400W arası TDP değeri göz önüne alındığında soğutma kritik rol oynar. Noctua veya Dynatron gibi markaların sunucu soğutucuları bu ihtiyaçları karşılar. Kasada ise hava sirkülasyonu yüksek olan rack veya tower tipi sunucu kasaları tercih edilmelidir.
BIOS güncellemesi ve ayarları (SMT, ECC yapılandırması, sanallaştırma desteği) sistem performansı için önem taşır. Bu ayarlar kontrol edilmeden kuruluma geçilmemelidir.
EPYC sistemler, modern Linux dağıtımlarıyla yüksek uyumluluk sunar. Ubuntu, CentOS, AlmaLinux gibi sistemlerde donanım otomatik tanınır, manuel sürücü müdahalesi gerekmez.
AMD EPYC’i Kimler Tercih Etmeli
Tek Soketli EPYC: Orta Ölçekli Kullanıcılar İçin
Tek soketli AMD EPYC sistemler, orta düzey yüklerde yüksek işlem gücü sağlayarak KOBİ’ler, ajanslar ve küçük çaplı veri merkezlerine ideal bir çözüm sunar. Özellikle yoğun web trafiği, veritabanı uygulamaları, ERP sistemleri veya sanallaştırma temelli sunucu görevlerinde başarılı sonuçlar verir. 32 ya da 64 çekirdekli işlemciler, güçlü IPC yapısıyla istikrar sağlar.
Bu sistemler, sanallaştırma platformlarında (örneğin Proxmox veya VMware) ortalama 10–30 sanal makineyi eş zamanlı olarak verimli biçimde çalıştırabilir. Gelecekte yapılacak kaynak yükseltmeleri için genişleme imkanı mevcuttur.
Çift Soketli EPYC: Gelişmiş Yükler İçin Yüksek Performans
Çift soketli yapıdaki EPYC çözümleri, yüksek yoğunluklu iş yükleri, AI projeleri ve veri analizleri gibi kritik uygulamalar için önerilir. Bu sistemler, 128 çekirdeğe kadar çıkabilen işlemci desteği ile akademik kurumlar, HPC ortamları ve kurumsal araştırma merkezleri tarafından kullanılır.
DDR5 destekli 24 bellek kanalı, geniş RAM kapasitesini doğrudan işlemeye olanak tanırken, 128 PCIe 5.0 hattı ile GPU, NVMe ve yüksek hızlı ağ kartları entegre edilebilir.
AMD EPYC ile VDS Performans Karşılaştırması
Test Senaryosu | AMD EPYC 9354P (32C/64T) | Intel Xeon Gold 6338 (32C/64T) | Notlar |
---|---|---|---|
Web Sunucu (NGINX + PHP) 20K istek/s | ✅ 19.700 | 🔶 16.200 | EPYC daha az CPU kullanımıyla daha stabil |
MySQL 1M Sorgu Benchmark | ✅ 920K sorgu/sn | 🔶 790K sorgu/sn | Daha hızlı bellek erişimi sayesinde |
VM Başlatma Süresi (10 VDS) | ✅ 16.5 saniye toplam | 🔶 21.3 saniye toplam | Çekirdek eş zamanlı dağıtımı avantajı |
Disk IO (NVMe RAID 1) | ✅ 1.8M IOPS | 🔶 1.3M IOPS | PCIe 5.0 avantajı hissediliyor |
CPU Kullanım Verimliliği (%) | ✅ %82 | 🔶 %69 | AMD SMT + çekirdek sayısı etkili |
Ortalama Gecikme (API Sunucusu) | ✅ 28ms | 🔶 37ms | Daha yüksek IPC avantajı |
❓ Sık Sorulan Sorular (SSS)
Sunucuma AnyDesk ile güvenli uzaktan erişim sağlayabilir miyim?
Evet, ancak AnyDesk gibi araçların doğrudan root erişim vermesi ciddi güvenlik riskleri doğurabilir. EPYC sunucularda AnyDesk kullanacaksanız, mutlaka güvenlik duvarı üzerinden IP kısıtlamaları yapılmalı ve erişim talepleri iki faktörlü kimlik doğrulama ile sınırlandırılmalıdır. Ayrıca log kayıtları tutulmalı ve bağlantı süresi sınırlandırılmalıdır.
Ryzen mi EPYC mi tercih edilmeli?
Ryzen işlemciler masaüstü sistemlerde yeterli performans sunar. Ancak EPYC işlemciler, ECC desteği, çoklu işlemci mimarisi, yüksek PCIe hattı sayısı ve daha geniş sistem uyumluluğu ile sunucu görevleri için daha uygundur. Uzun süreli, kesintisiz hizmet gerektiren altyapılarda EPYC önerilir.
Intel Xeon ile EPYC arasındaki fark nedir?
Her iki işlemci ailesi güçlüdür, fakat EPYC, çekirdek sayısı ve bellek kapasitesi gibi konularda daha fazla kaynak sunar. Xeon ise bazı uygulamalarda tek çekirdek gücüyle avantaj sağlayabilir. Ancak sanallaştırma, çoklu görev ve HPC tarzı kullanımda EPYC daha fazla tercih edilir.
EPYC sistemlerde firewall kurulumu nasıl yapılmalıdır?
EPYC işlemcili Linux sunucularda firewalld
ya da ufw
tercih edilirken, Windows Server kullanıyorsan Gelişmiş Güvenlik için Windows Defender Güvenlik Duvarı yapılandırılmalıdır. Sanal makineler barındıran bir yapıdaysa, her VM için ayrı firewall kuralları uygulanmalı; port forwarding ve NAT yapılandırmaları dikkatle yönetilmelidir.
Sunucuyu kiralamak mı kurmak mı daha avantajlı?
Geçici çözümler ve test amaçlı projeler için kiralama uygun olabilir. Ancak 2–3 yıl kesintisiz kullanılacak sistemlerde donanımı satın alarak kurmak toplam maliyet açısından daha ekonomiktir. Aynı zamanda özelleştirme ve kontrol imkanı sağlar.