Microsoft SQL Server (MS SQL Server), Microsoft’un sunduğu ilişkisel veritabanı yönetim sistemidir ve son çıkan SQL Server 2022 sürümü, kapsamlı yenilikler ve performans artışları içermektedir.
MS SQL Server’ı Windows sanal sunucular üzerinde çalıştırmak, fiziksel bir sunucu gibi çalışırken, daha fazla esneklik ve kolay kaynak yönetimi sağlar. Bu yazımızda, MS SQL Server 2022’nin Windows sanal sunucuya kurulum sürecini ayrıntılı adımlarla ele alacağız.
Öncelikle kurulum için gerekli sistem gereksinimlerine bakacak ve hazırlıkları tamamlayacağız, ardından hem GUI (grafik kullanıcı arayüzü) hem de komut satırı yöntemiyle kurulumu gerçekleştireceğiz ve devamında yönetimsel işlemlerle birlikte sık rastlanan sorunların çözümlerine de değineceğiz. Bu içerik, özellikle SQL Server 2022’nin Windows Server 2019 üzerine kurulmasına odaklanmakta ve tüm adımları ayrıntılarıyla açıklamaktadır.
Gereksinimler
SQL Server 2022, Windows Server 2016 ve sonrası işletim sistemlerini destekler ve aynı zamanda Windows 10’un 1607 ve üzerindeki istemci versiyonlarına da kurulabilir.
Donanım gereklilikleri temel düzeydedir ancak yüksek verimlilik için önerilen konfigürasyonlara dikkat edilmelidir. Bu sürüm yalnızca 64 bit mimaride çalışır; 32 bit desteği sona ermiştir.
RAM gereksinimi, Express sürüm için minimum 512 MB, diğer sürümler için ise 1 GB’tır; uygulamada ise 4 GB veya daha yüksek bellek tercih edilmelidir.
İşlemci olarak en az 1.4 GHz hızında x64 bir CPU gerekirken, performans açısından 2.0 GHz ve üstü işlemciler önerilmektedir. Kurulum için en az 6 GB boş disk alanı gereklidir; tüm özelliklerin yüklenmesi durumunda bu ihtiyaç yaklaşık 8 GB’a çıkabilir ve veri artışına göre ekstra alan ayrılmalıdır. Yazılım gereksinimleri arasında .NET Framework 4.7.2 ya da üzeri yer almaktadır. Windows Server 2019 çoğu zaman bu sürümle birlikte gelir fakat güncellik kontrol edilmeli ve gerekiyorsa manuel güncelleme yapılmalıdır.
Son olarak, kullanılacak SQL Server sürümünün seçimi kurulumdan önce yapılmalıdır. Developer (ücretsiz, tam fonksiyonlu fakat üretim dışı kullanım için) ve Express (ücretsiz, temel özellikli) sürümleri dışında, lisanslı Standard ve Enterprise sürümleri üretim ortamlarında kullanılmak üzere tasarlanmıştır.
Kurulum Öncesi Hazırlık
Windows Server Yapılandırması
SQL Server kurulumuna geçmeden önce, Windows sunucunuzun kurulum için uygun şekilde hazırlanması gerekir. Sunucunuz bir sanal Windows sunucusu ise; bilgisayar adı, saat ayarları ve IP konfigürasyonlarının düzgün yapıldığından emin olun. Sistemin güvenli ve uyumlu çalışması adına en son Windows güncellemelerinin yüklendiğinden mutlaka emin olun.
Sunucunun bir domain içerisinde çalışıp çalışmayacağı kararlaştırılmalıdır – SQL Server, hem bağımsız (workgroup) hem de domain’e bağlı sunuculara kurulabilir; domain üyeliği varsa, domain kullanıcılarıyla entegrasyon kolaylaşacaktır.
Sunucuya yönetici yetkileri olan bir kullanıcı hesabıyla giriş yapılmalıdır, zira kurulum işlemi sistem seviyesinde değişiklikler gerektirir. Kurulum sırasında sistemin yeniden başlatılması şart değildir; ancak herhangi bir risk durumuna karşı verilerin yedeğini almak, iyi bir güvenlik önlemidir.
Güvenlik Ayarları ve Gerekli Roller
SQL Server kurulumu tamamlandığında, program kendi servis hesapları aracılığıyla hizmet verir ve ağ bağlantılarını kabul edebilir.
Bu yüzden, Windows Firewall ayarlarını gözden geçirmek önemlidir.
Kurulumla birlikte SQL Server’ın çalıştığı 1433/TCP portu güvenlik duvarı tarafından varsayılan olarak açılmaz.
Veritabanı sunucusuna uzaktan erişim gerekecekse, bu port için özel bir kural oluşturmanız gerekebilir.
DISM /Online /Enable-Feature /FeatureName:NetFx3 /All /Source:D:\sources\sxs /LimitAccess
Not: Komut, .NET 3.5 bileşenini Windows Update üzerinden indirerek etkinleştirir.
Eğer sunucu internet erişimine sahip değilse, kurulumu gerçekleştirmek için sources\sxs klasörünün bulunduğu Windows kurulum medyasını kullanmanız gerekir.
Diğer Önkoşullar
Disk Organizasyonu: SQL Server, veritabanı dosyalarıyla çalışırken yüksek oranda giriş/çıkış trafiği yaratır. Bu sebeple, MDF/NDF dosyaları ile LDF log dosyalarını ayrı disklerde saklamak performans açısından önerilir.
Servis Kullanıcıları: Kurulum sırasında, SQL Server servislerinin hangi hesapla çalışacağı belirlenir. Genelde sistem sanal servis hesapları (NT Service\MSSQLSERVER) kullanılır ve bu, küçük kurulumlar için uygundur.
Güncelleme Hazırlığı: SQL Server kurulumundan önce, işletim sisteminizin tüm kritik güncellemeleri almış ve kararlı çalışıyor olması gerekir. Bu adım, ileride çıkabilecek uyumluluk sorunlarını büyük ölçüde önler.
Kurulum Sihirbazı Adımları
Setup Support Rules
Kurulum sihirbazı çalıştırıldığında ilk olarak sistem kontrolünü gerçekleştiren ve gerekli kurulum destek dosyalarını yükleyen bir adım olan Setup Support Rules ekranı karşınıza gelir. Bu aşama genellikle otomatik şekilde ilerler. Ancak sistemde herhangi bir uyumsuzluk varsa – örneğin disk alanı yetersizliği veya yeniden başlatma gerekliliği gibi – bu sorunlar liste halinde gösterilir. Tüm kurallar “Passed” durumuna gelmeden sonraki aşamalara geçiş yapılamaz. Çoğunlukla bu ekran, herhangi bir uyarı çıkmadıysa “OK” ile geçilebilir.
Product Key (Ürün Anahtarı)
Bu adımda kullanacağınız SQL Server sürümüne göre lisans anahtarı girmeniz gerekebilir. Developer veya Express gibi ücretsiz sürümlerde bu alan otomatik olarak dolu gelir ve kullanıcıdan herhangi bir işlem istenmez. Ancak Standard ya da Enterprise gibi ücretli sürümlerde kurulumun devam edebilmesi için elinizdeki ürün anahtarını girmeniz gerekir. Anahtar girildikten sonra “Next” butonu ile sonraki adıma geçilir.
License Terms (Lisans Koşulları)
Bu aşama, Microsoft Yazılım Lisans Sözleşmesi’ni kabul etmeniz gereken bölümdür. Sözleşmeyi dikkatlice okuyup “I accept the license terms” kutusunu işaretleyerek lisans şartlarını kabul ettiğinizi belirtmeniz gerekir. Ayrıca, isteğe bağlı olarak kullanım verilerini Microsoft ile paylaşmak istiyorsanız ikinci kutucuğu da işaretleyebilirsiniz. Gerekli işaretlemeleri yaptıktan sonra “Next” butonuna basarak devam edebilirsiniz.
Microsoft Update
Bu ekranda kurulumun en güncel bileşenlerle tamamlanması için Microsoft Update hizmetinden yararlanıp yararlanmayacağınızı belirleyebilirsiniz. Eğer sunucunuz internete bağlıysa, “Include SQL Server product updates” kutucuğunu işaretleyerek en güncel SQL Server güncellemelerini kurulum sırasında yükleyebilirsiniz. Bu seçeneğin aktif hale getirilmesi özellikle güvenlik açısından tavsiye edilir. Bu adımın ardından sistem kısa bir kontrol daha gerçekleştirerek kuruluma devam eder.
Feature Selection (Özellik Seçimi)
Bu bölümde SQL Server ile birlikte kurmak istediğiniz bileşenleri seçmeniz beklenir. Varsayılan olarak, veritabanı motoru olan “Database Engine Services” işaretlenmiş şekilde gelir. Bunun yanında ihtiyaca göre farklı bileşenler de dahil edilebilir: SQL Server Replication, Machine Learning Services (R ve Python destekli), Full-Text and Semantic Extractions for Search gibi seçenekler Instance Features başlığı altında yer alırken; Analysis Services ve Reporting Services gibi ek hizmetler de dahil edilebilir.
Ekranın sağ tarafında, her seçtiğiniz özellik için gerekli olan disk alanı ve kurulacak bileşenlerin detayları yer alır. Yalnızca veritabanı motoru yüklenecekse yaklaşık 1.5 GB, tüm bileşenler yüklenecekse 8 GB civarında bir alan gerekeceği bilgisi burada gösterilir. Seçimlerinizi tamamladıktan sonra “Next” ile ilerleyebilirsiniz.
Instance Configuration (Örnek Yapılandırması)
Kurulacak SQL Server için bir örnek adı belirlemeniz gerekir. Bu adımda “Default instance” (varsayılan örnek – MSSQLSERVER) ya da “Named instance” (kullanıcı tarafından adlandırılmış örnek) seçeneklerinden birini tercih edebilirsiniz. Eğer aynı sunucu üzerinde yalnızca bir SQL Server çalıştırılacaksa, varsayılan örneği kullanmanız yeterlidir. Daha büyük yapılarda ya da birden fazla SQL kurulumunun yapılacağı sistemlerde adlandırılmış örnekler tercih edilebilir.
Server Configuration (Sunucu Yapılandırması)
Bu adımda SQL Server servislerinin çalıştırılacağı kullanıcı hesapları ile her bir servisin başlangıç tipi belirlenir. Karşınıza SQL Server Agent ve SQL Server Database Engine gibi servisler çıkacaktır. Bu servisler için genellikle NT Service\MSSQLSERVER gibi varsayılan sanal hesaplar atanmış olarak gelir. Bu hesaplar çoğu kurulum için yeterli ve önerilen ayarlardır. Gelişmiş kullanıcılar isterse bu hesapları değiştirebilir.
Database Engine Configuration (Veritabanı Motoru Yapılandırması)
Kurulumun en önemli bölümlerinden biri olan bu adımda, SQL Server’ın güvenlik yapılandırmaları ve temel veritabanı ayarları yapılır. Arayüz, farklı ayar başlıklarına ayrılmış sekmelerden oluşur: Server Configuration, Data Directories, TempDB, MaxDOP, Memory ve Filestream gibi sekmeler burada yer alır. SQL Server 2022 ile birlikte gelen gelişmiş ayarlar da bu sekmelere entegre edilmiştir. Kuruluma ait en temel yapılandırmaları bu sekmeler aracılığıyla özelleştirebilirsiniz.
Authentication Mode (Kimlik Doğrulama Modu)
Bu ekranda SQL Server’a kimlerin ve nasıl erişeceğini belirlemek üzere kimlik doğrulama yöntemi seçilir. İki seçenek sunulur: yalnızca Windows kullanıcılarının bağlanmasına izin veren Windows Authentication ve hem Windows kullanıcılarının hem de SQL Server kullanıcılarının girişine izin veren Mixed Mode. Mixed Mode seçilmesi durumunda bir SQL Server yöneticisi parolası oluşturmanız gerekir.
SQL Server Administrators (SQL Server Yöneticileri)
Veritabanı yöneticisi ataması bu aşamada gerçekleştirilir. Bu adımı atlamak mümkün değildir çünkü yöneticisi olmayan bir SQL Server kurulumu yapılamaz. Eğer sistemdeki oturum açan kullanıcıyı yönetici olarak tanımlamak istiyorsanız “Add Current User” seçeneğine tıklayarak o kullanıcıyı veritabanı sunucusunun yöneticisi olarak belirleyebilirsiniz.
Ready to Install (Yüklemeye Hazır)
Kuruluma geçmeden önce yapılan tüm seçimlerin ve yapılandırmaların genel bir özeti karşınıza çıkar. Seçtiğiniz bileşenler ve ayarlar bu bölümde ağaç yapısında sıralanır. Her adımı tekrar gözden geçirme şansı tanır. Her şeyin doğru olduğundan emin olduktan sonra kurulumu başlatmak için “Install” butonuna basabilirsiniz.
Installation Progress (Kurulum İlerlemesi)
Bu aşamada SQL Server kurulumu başlar ve seçtiğiniz her bileşen tek tek sisteminize yüklenir. Kurulum süresi, sistem kaynaklarına bağlı olarak birkaç dakika ile yarım saat arasında sürebilir. Ekranda kurulumun anlık ilerlemesi görüntülenir.
Completion (Tamamlanma)
Kurulum işlemi tamamlandığında, sonuç ekranı ile birlikte her bileşenin kurulum durumu gösterilir. Eğer her şey sorunsuz ilerlediyse bileşenlerin karşısında “Succeeded” ibaresi yer alır. Bazı bileşenler isteğe bağlı olarak atlandıysa “Skipped” etiketi görünebilir, bu bir hata değildir. Kurulumun başarıyla sona erdiğini gördükten sonra “Close” butonuna tıklayarak sihirbazı sonlandırabilirsiniz.
Olası Hatalar ve Çözümleri
SQL Server kurulumu veya kullanımı sırasında bazı yaygın sorunlarla karşılaşabilirsiniz. Bu bölümde en sık rastlanan hatalara ve pratik çözüm önerilerine yer veriyoruz.
.NET Framework veya Önkoşul Hataları
SQL Server 2022, .NET Framework 4.7.2 veya üzeri sürümü gerektirir. Windows Server 2019 genellikle bu sürümü içerir. Emin değilseniz Windows Update üzerinden sistemi güncelleyin veya .NET’i manuel yükleyin.
“Configuration Error” veya Hizmet Başlatılamadı
Bu tür hatalar, hizmetlerin doğru başlatılamamasından kaynaklanabilir. Sunucuyu yeniden başlatın ve kurulumu yönetici yetkileriyle tekrar deneyin. Antivirüs yazılımları da bazı işlemleri engelleyebilir, geçici olarak devre dışı bırakılabilir.
Uzak Bağlantı Hataları – Error 40
“Could not open a connection to SQL Server” hatası genellikle SQL servisi çalışmadığında, TCP/IP etkin değilse veya 1433 portu kapalıysa görülür. SQL Server servisinin aktif, TCP/IP protokolünün açık ve güvenlik duvarı ayarlarının doğru olduğundan emin olun.
Giriş Hataları – Login Failed for User
“Login failed” hataları çoğunlukla yanlış parola, devre dışı login hesabı veya SQL Server Authentication modunun kapalı olması nedeniyle oluşur. Mixed Mode etkin değilse “sa” gibi SQL kullanıcılarıyla bağlantı kurulamaz. Doğru oturum türünü seçtiğinizden emin olun.
Sonuç
Kurulum ve bağlantı sırasında oluşabilecek yaygın hataları önceden bilmek, süreci daha hızlı ve sorunsuz tamamlamanızı sağlar. Yukarıda özetlediğimiz kontroller sayesinde SQL Server’ı güvenli ve verimli şekilde kullanabilirsiniz.